Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

 

Հոգեկան առողջություն

Տարեցների ճգնաժամը

Տարեցների  ճգնաժամը

Տարբեր հեղինակներ այս ճգնաժամը որոշակի տարիքների են վերագրում: Այսպես, ըստ և. Բյուլերի, այն հատկանշական է 65-70 տարիքային շրջանին և բնորոշ է կայացած լինելու զգացողությունը, նոր նպատակներ դնելու ու դրանց հասնելու ձգտման բացակայությունը, դեպրեսիայի հաճախացումը, մահվան սպասման տագնապը, անցյալի հիշողություններին տրվելը, մենակության ձգտումը:

 

Ըստ Է. Էրիքսոնի` ճգնաժամն ի հայտ է գալիս 60 տարեկանում, երբ անձն իրեն կայացած է համարում, կամ հակառակը` հուսահատության մեջ է: Իրարից խիստ տարբերվող այս իրավիճակները պայմանավորված են նրանով, թե ինչպես է մարդը գնահատում իր անցած ուղին. նա իրեն համարում է որպես եզակի և անկրկնելի անձ, որ հենց այդպես էլ պետք է լիներ, կամ հակառակը` կայացած չէ, անցած ուղին այնպիսին չէ, ինչպիսին պետք է լիներ: Ըստ է. Էրիքսոնի, հուսահատությունն արտացոլում է այն գիտակցումը, որ նոր կյանք սկսելու, ամբողջականության հասնելու նոր ուղիներ փորձելու համար քիչ, շատ քիչ ժամանակ է մնացել:

 

Բ. Լիվեհուդը 56-ից սկսած է համարում ճգնաժամային տարիք: Նա նշում է, որ այս շրջանում նոր ամպրոպ է սկսվում` մարդը նախապատրաստվում է մահվան հետ հանդիպմանը, ամփոփում է իր կյանքը, նորից ներհայում իրեն և իր արժեքային համակարգը:

 

Ուշ տարիքային ճգնաժամը պայմանավորված է հասարակության և անհատի փոխադարձ օտարմամբ: Տարեցները հակված են հասարակությունից մեկուսանալու, բաժանվելու. դա երկու կողմերին էլ ձեռնտու է և ուղղված է հավասարակշռությունը պահպանելուն: Փոխադարձ այս մեկուսացումը երկուստեք նախապատրաստում է վերջնական բաժանմանը` տարեցների մահվանը, կանխում և նվազեցնում է դրանով պայմանավորված ցավոտ երևույթները: 

 

Անձի և միջավայրի փոխհարմարման տեսության համաձայն, տարեցների խնդիրները կապված են մարդու ներուժի, իրազեկության անկման հետ, որի հետևանքով շատերը դժվարանում են դիմակայել հասարակության ճնշմանը, իսկ ուշ տարիքում այն էլ ավելի է ուժգնանում` դժվարացնելով տարեց մարդկանց հարմարմանը միջավայրին. անձի ունակությամբ է որոշվում դրան դիմակայելու մակարդակը: 

 

Ըստ մեկ այլ հեղինակի` այս ճգնաժամը պայմանավորված է տարիքին բնորոշ խնդիրների լուծման դժվարություններով: Դրանք են`

 

  • թոշակառուի, պապիկի կամ տատիկի և տարիքին բնորոշ այլ կարգավիճակը,

  • տարիքի հետ ի հայտ եկող ֆիզիկական փոփոխություններին հարմարվելը,

  • կյանքի անցած ուղու իմաստավորումը,

  • մահվան հետ հանդիպման գիտակցումը: 

 

Այս տարիքի ճգնաժամը պայմանավորված է ինքնագիտակցության վերակառուցմամբ, որի ընթացքում մարդը գիտակցում և ընդունում է մահկանացու լինելու փաստը:

 

Այս վերջին ճգնաժամը մանրամասն ներկայացվում է մահացածների մասին տիբեթյան «Բարդո թոդոլում» գրքում: Ահա մի հատված այդ գրքից` «...և հարցնում է մահացածն իրեն` կենդանի եմ ես, թե մեռած, և չի կարողանում պատասխանել: Ապա տեղի է ունենում սեփական անձի գիտակցումը որպես մահացած»:

Հեղինակ. Սամվել Խուդոյան հոգեբանական գիտությունների դոկտոր
Սկզբնաղբյուր. Առողջապահություն 2.2011 (291)
Աղբյուր. med-practic.com
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Loading...
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

Կարդացեք նաև

Նոյեմբերի 16-ը Հանդուրժողականության (կամ տոլերանտության) միջազգային օրն է:
Նոյեմբերի 16-ը Հանդուրժողականության (կամ տոլերանտության) միջազգային օրն է:

1955 թ. նոյեմբերի 16-ին ՅՈՒՆԵՍԿՈ-Ի անդամ-պետությունները Դեկլարացիա ընդունեցին հանդուրժողականության սկզբունքների վերաբերյալ: 1996 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր Անսամբլեան առաջարկեց անդամ-պետություններին ամեն տարի նոյեմբերի 16-ը նշել...

Հրատապ թեմա Հայաստանում Հիշարժան տարեթվեր Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
ՀՀ ԱՆ. Ինչպե՞ս կառավարել սթրեսը
ՀՀ ԱՆ. Ինչպե՞ս կառավարել սթրեսը

Մասնագետները նշում են, եթե չսովորենք կառավարել սթրեսը, ապա քրոնիկական սթրեսի ազդեցության արդյունքում կարող են առաջանալ հոգեկան և մարմնական խանգարումներ...

ԵՊԲՀ. Ցանկացած ժամանակ կարելի է սկսել նոր կյանք, սակայն փոփոխություններին պետք է, առաջին հերթին, հոգեբանորեն պատրաստ լինել
ԵՊԲՀ. Ցանկացած ժամանակ կարելի է սկսել նոր կյանք, սակայն փոփոխություններին պետք է, առաջին հերթին, հոգեբանորեն պատրաստ լինել

Կարճատև արձակուրդը և հետտոնական ընթացքը մարդուն պարտադրում են դիմելու հարմարողական մեխանիզմների կիրառման ամենօրյա  կյանքին վերադառնալու համար...

ԵՊԲՀ. Ուսումնական տարվան ընդառաջ. մանկավարժ-հոգեբանի խորհուրդները
ԵՊԲՀ. Ուսումնական տարվան ընդառաջ. մանկավարժ-հոգեբանի խորհուրդները

Մանկավարժ-հոգեբան, Խաղաթերապիայի կաբինետի պատասխանատու Ռուզաննա Շավրեշյանը ուսումնական տարվա մեկնարկից առաջ օգտակար խորհուրդներ է ներկայացնում, որոնք կարող են թեթևացնել առօրյան...

Անառողջ մտքերը և հույզերը հիվանդությունների նախապայմաններ. armeniamedicalcenter.am
Անառողջ մտքերը և հույզերը հիվանդությունների նախապայմաններ. armeniamedicalcenter.am

Հիվանդությունների կենսաքիմիական, կլիմայական և այլ պատճառների մասին կարելի է անվերջ խոսել: Սակայն դրանք միայն հետևանքներ են: Հիվանդության առաջնային պատճառը մարդու ներսում է՝ նրա մտքերում, հույզերում...

Թերապիա
Ճանաչողական կողմնակալությունները առողջապահության մեջ. urolog.am
Ճանաչողական կողմնակալությունները առողջապահության մեջ. urolog.am

Մարդն ունի մտածելու, շրջակա տեղեկատվությունը մեկնաբանելու և դրանք անձնական նախասիրությունների, համոզմունքների ու փորձառությունների միջոցով մշակելու միտումներ, որոնք երբեմն կարող են կողմնակալ լինել ու ազդել...

ԵՊԲՀ. Գիտական թիրախը`աուտիզմ
ԵՊԲՀ. Գիտական թիրախը`աուտիզմ

ՄԱԿ-ի կողմից ապրիլն ավանդաբար նշվում է որպես «Աուտիզմի իրազեկման ամիս»: Ամբողջ աշխարհում գիտնականների ուշադրության կենտրոնում են աուտիզմի սպեկտրի խանգարումները՝  կապված վերջին տասնամյակում...

Հոգեկան և վարքի խանգարումներ
Բառերի ուժը
Բառերի ուժը

Դեռ 1949 թվականին հետազոտողներ Էնրիկո Ֆերմին, Ուլամը և Մակարոն ուսումնասիրել են ոչ գծային՝ տատանողական համակարգերը, որոնց հատկությունները կախված են դրանցում տեղի ունեցող գործընթացներից...

Նոր տարին իսկապես նոր դարձնելու հինգ միջոց. Սալուտեմ ամսագիր №4
Նոր տարին իսկապես նոր դարձնելու հինգ միջոց. Սալուտեմ ամսագիր №4

Ուրախ ժամանց հարազատների ու մտերիմների հետ, գեղեցիկ նվերներ, հրաշքներ և Ամանորի հեքիաթ… Ամեն տարի բոլորս մեծ ակնկալիքներով ենք սպասում Ամանորին, սակայն ժամանակի ընթացքում հաճախ հասկանում ենք, որ մեր երազանքներից շատերը այդպես էլ...

Ամեն ինչ տոն օրերի մասին Սալուտեմ 4.2021
Ապաթիա, ուժերի անկում. armeniamedicalcenter.am
Ապաթիա, ուժերի անկում. armeniamedicalcenter.am

Երբեմն բացակայում որևէ բան անելու ցանկությունը, սակայն երբ այն վեր է ածվում ամեն ինչի նկատմամբ անտարբերության, երբ ցանկություն չի լինում փողոց դուրս գալ, անգամ անկողնուց վեր կենալ, դա արդեն ոչ նորմալ վիճակ է...

Աուտիզմը՝ որպես զարգացման ընդհանուր խանգարում. Սալուտեմ ամսագիր №3
Աուտիզմը՝ որպես զարգացման ընդհանուր խանգարում. Սալուտեմ ամսագիր №3

Հոգեբանական զարգացման ընդհանուր խանգարումները բնորոշվում են սոցիալական փոխհարաբերություններում և հաղորդակցման ոլորտում որակական շեղումներով, ինչպես նաև հետաքրքրությունների...

Առողջ երեխա Սալուտեմ 3.2021
Ո՞ր էմոցիաներն են օգտակար սրտի համար. urolog.am
Ո՞ր էմոցիաներն են օգտակար սրտի համար. urolog.am

Զգացմունքը հզոր ուժ է, որի միջոցով ձևավորվում է մարդու հայացքը կյանքի վերաբերյալ։ Էմոցիաները ձևավորվում են օրվա ընթացքում կյանքի իրադարձությունների հիման վրա: Դրանց միջոցով կարեկցում և կիսում ենք...

Բժիշկների բռնկումները (Doctor's burnout). urolog.am
Բժիշկների բռնկումները (Doctor's burnout). urolog.am

Այս երևույթն ունի բացասական ազդեցություն պացիենտների առողջության վրա։ Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության, նման բռնկումն աշխատանքային քրոնիկ սթրեսի հետևանքով ի հայտ եկող...

Հոգեբանը տրամադրությունը բարձրացնելու երեք անսպասելի եղանակ է նշել. news.am
Հոգեբանը տրամադրությունը բարձրացնելու երեք անսպասելի եղանակ է նշել. news.am

Ճանաչողական-վարքային թերապիայի եւ սոցիալական հոգեբանության մասնագետ Ալիս Բոյսը բացատրել է, որ ընկճված ժամանակ առույգանալը հեշտ է: Պետք է ապրել այնպիսի զգացումներ, որոնք լինում են հաջողությամբ կատարված առաջադրանքից...

Հետտրավմատիկ սթրեսային և գեներալիզացված տագնապային խանգարումներ. nairimed.com
Հետտրավմատիկ սթրեսային և գեներալիզացված տագնապային խանգարումներ. nairimed.com

Կպչուն մտքերը, իռացիոնալ վախերը, տարօրինակ ռիտուալները որոշ չափով բնորոշ են շատերիս:

Ինչպե՞ս հասկանալ, որ այն դուրս է եկել առողջ վարքի սահմաններից և ժամանակն է դիմել մասնագետի օգնությանը...

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ